نوآوری بر اساس حل مسئله
- مقالات بیشتر: روش های نوین انتقال فناوری به بازار
- مقالات بیشتر: استارتاپ های موفق چگونه ساخته می شوند
نوآوری بر اساس حل مسئله
رویکرد های متفاوتی در زمینه نوآوری (Innovation) وجود دارد. هر سیستم اقتصادی بر اساس توانمندی ها و خط مشی خود، سعی می کند تا با روش های مختلف، ایجاد نوآوری نماید و به این ترتیب در نهایت، کیفیت زندگی بشر را بهبود بخشد.
از ابتدای شروع انقلاب صنعتی در اروپا قرن هفدهم و هجدهم تا سالهای پایانی جنگ سرد در قرن بیستم، اصلی ترین پیشرانه در ایجاد نوآوری، اصل رقابت بود. به این معنی که بشر، شرکت ها، کارخانجات و در ابعاد بزرگتر، کشور ها، تنها بر اساس نیاز به رقابت با حریف یا دشمن دیرینه، دست به نوآوری می زدند.
به طور مثال، چالش های نظامی در سالهای جنگ جهانی اول و دوم باعث نوآوری های بسیاری در علم و صنعت گردید که بشریت تا به امروز از آن استفاده می نماید. از صنایع پیشرفته خودروسازی و ماشین سازی گرفته تا ساخت ماشین آلات مرتبط با بخش دارو و درمان.
کارخانجات هواپیماسازی فورد - آمریکا
مثال دیگر، «مسابقه فضایی» میان ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی است. همین رقابت سنگین میان این دو باعث شد تا بشر بتواند مرزهای فضا را بگشاید. همین اکتشافات منجر به چنان انفجاری در علم و تکنولوژی گردید که ناگهان در چند دهه، زندگی انسان به طور شگفت آوری دگرگون شد و زمینه ساز عصر تکنولوژی قرن بیست و یکم گردید.
پوستر پروپاگاندای مسابقه فضایی میان شوروی و ایالات متحده
همین اصل ساده رقابت، که می توان گفت از دیرباز تنها پیشرانه پیشرفت بوده است، امروز دیگر مانند سابق نمی تواند چرخ علم و صنعت را بگرداند. دلایل بسیاری برای این موضوع وجود دارد. مهم ترین آن را می توان، مساله جهانی شدن یا گلوبالیسم نامید. جایی که انگیزه های رقابت نشئت گرفته از احساسات ملی گرایانه یا مشابه آن، دیگر کاکرد خود را از دست داده اند. این موضوع و کمرنگ شدن اصل رقابت، خود نیازمند مقاله ای دیگر و بحث و حصول نتیجه جداگانه می باشد.
در این مقاله سعی بر معرفی یکی از روش های جایگزین برای ادامه چرخه پیشرفت، خواهیم داشت. «نوآوری بر اساس حل مساله».
نوآوری بر اساس حل مساله چیست؟
امروزه و با توجه به اینکه چالش های بسیار بیشتری، نسبت به قرن های گذشته، در برابر انسان وجود دارد، این دیدگاه در میان نوآوران شکل گرفته است که به جای نوآوری خام، یعنی نوآوری ای که هنوز کارکرد آن مشخص نیست، ابتدا یک چالش موجود را پیدا نموده و با انگیزه حل چالش مذکور، اقدام به نوآوری صورت پذیرد.
به طورمثال، در گذشته، یک اکتشاف علمی می باید مدت زمان زیادی را در قفسه های کتابخانه ها سپری می کرد تا بالاخره یک محقق، آن اکتشاف را تبدیل به یک خدمت مورد نیاز بشر، نماید. اما امروزه، این نوع نگاه در حال تغییر است. دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، در حال بررسی و مطالعه مداوم دنیای پیرامون هستند تا مسائل، مشکلات و چالش های موجود بشر را شناسایی نمایند.
پس از اینکه چالش مورد نظر شناسایی شد، اکنون تمرکز تنها بر حل آن خواهد بود و تا حصول نتیجه مطلوب، این روند ادامه خواهد داشت. به این رویکرد، متد نوآوری بر اساس حل مساله یا Problem based innovation می گویند.
نوآوری بر اساس حل مساله چگونه شروع می شود؟
در حال حاضر، شتابدهنده ها (Accelerators) و استارتاپ استودیو ها (Startup Studios)، پیشگامان این نوع نوآوری هستند. این سازمان ها که در حقیقت نقش یک واسطه میان صنعت و علم را بازی می کنند، بر اساس مطالعه تیم تحقیقاتی خود و یا بر اساس درخواست هایی که از سمت صنعت دریافت می کنند، نسبت به تشکیل یک استارتاپ بر اساس حل مساله اقدام می نمایند و با صرف وقت، هزینه و امکانات، نیاز صنعت را پاسخ می دهند.
دیگر بازیگر حاضر در این صحنه، دفاتر انتقال فناوری (TTO) هستند. این دفاتر نیز به راحتی می توانند نیاز صنعت را شناسایی و نسبت به یافتن پاسخ مناسب آن، اقدام نمایند. این پاسخ گاهی وجود دارد و گاهی نیز نیازمند ایجاد یک نوآوری جدید می باشد. در چنین شرایطی، دفاتر انتقال فناوری با مراجعه به شتابدهنده ها، مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها، نسبت به ارائه مشکلات پیش روی صنعت اقدام می نمایند.
مزایا و معایب روش نوآوری بر اساس حل مساله چیست؟
با توجه به بروز مشکلات متعدد در قرن بیست و یکم نظیر گرمایش جهانی، بحران آب، آلودگی هوا و مسائل زیست محیطی از این دست، نیاز به نوآوری بر اساس حل مساله به شدت احساس می گردد. در حال حاضر نیز مراکز تحقیقاتی زیادی تمرکز خود را بر روی حل این دست مسائل قرار داده اند و سالانه سرمایه گذاری ها و جوایز متعددی برای نوآوری های مربوط به مسائل زیست محیطی وجود دارد.
اصلی ترین مزیت روش نوآوری بر اساس حل مساله، این است که مشکلات و مسائل موجود، در ابتدا طبقه بندی شده و بر اساس اهمیت و میزان اثرگذاری، نسبت به حل آنها اقدام می گردد. بدین ترتیب روزانه راه حل های بسیاری در اختیار بشر قرار می گیرد و در نتیجه، در کوتاه مدت باعث بهبود کیفیت زندگی انسان می گردد.
اما تنها ایرادی که می توان به این روش نوآوری وارد کرد، عدم اعتنا به پیشرفت علم صرفا با هدف پیشرفت علمی، است. همانطور که در بالاتر گفته شد، نوآوری هایی که در زمان وقوع، مساله ای را از زندگی بشر، حل ننماید، چنان مورد توجه قرار نمی گیرد و معمولا این دست اکتشافات و اختراعات، سر از قفسه کتابخانه ها در می آورند. این به خودی خود نمی تواند اتفاق بدی باشد اما وقتی به صورت بلند مدت به این موضوع نگاه می کنیم، خواهیم دید که این رویکرد، در بدو امر، اشتیاق لازم را از محققان، برای شکافتن مرزهای علم، می گیرد.
بدین معنی که دیگر یک پژوهشگر، برای شکافتن مرز علم و جستجو در میان ناشناخته ها، با هدف ارضای حس کنجکاوی بشر، اشتیاقی نخواهد داشت و در نتیجه آن، سرعت پیشرفت علم کمتر از گذشته خواهد بود و این موضوع می تواند عوارض بلند مدت بسیاری را در بر داشته باشد.
زمانی که صنایع و سرمایه گذاران، تنها تمرکز خود را بر حل مشکل خود می گذارند و سرمایه کمتری راهی مراکز علمی پایه می شود، این خود باعث فاصله گرفتن علاقه مندان از علوم پایه شده و در نتیجه، سرعت پیشرفت علم به مراتب کاهش خواهد یافت.
نوآوری بر اساس حل مساله و سرمایه گذاری مستقیم
در روش نوآوری بر اساس حل مساله، هدف مشخص است. به همین دلیل سرمایه گذار دقیقا می داند برای چه چیزی هزینه می کند و در نتیجه انتظارات بسیار بالایی از محققان دارد. اینجا دیگر بحث سرمایه گذاری خطرپذیر مطرح نیست. سرمایه گذار به دنبال نتیجه است و هر زمان که احساس کند تیم محققان موجود توانایی حل مساله او را ندارند، به سرعت نسبت به جایگزینی آنان اقدام می نماید. به همین جهت محققان نیز حداکثر تلاش خود را برای به نتیجه رسیدن پروژه انجام می دهند تا همچنان از مزایای اقتصادی سرمایه گذاری فعلی و آینده، بهره مند گردند. این نوع سرمایه گذاری ها که معمولا توسط بخش صنعت صورت می پذیرد، ریسک کمی را می پذیرند اما در عوض، مبالغ سنگین تری را وارد بخش تحقیق و توسعه می نمایند.
ورود مبالغ سنگین تر معادل ایجاد جذابیت بیشتر است و بسیاری از مراکز تحقیقاتی برای به دست آورد این مبالغ رقابت خواهند نمود. در نتیجه این مراکز می باید نسبت به بهبود کیفیت پرسنل و امکانات خود اقدام نمایند تا بتوانند برنده این دست رقابت ها باشند و این موضوع خود باعث ایجاد رقابت سازنده و پیشرفت در عرصه تحقیق و توسعه خواهد شد.
نوآوری بر اساس حل مساله و نوآوری باز
در حقیقت نوآوری بر اساس حل مساله، محصول و نتیجه تفکر نوآوری باز (Open Innovation) است. جایی که شرکت ها و کارخانجات و صنایع، برای حل مشکلات علمی و فناوری خود، واحد های تحقیق و توسعه داخلی خود را کافی ندانسته و به متد نوآوری باز روی آورده اند. این ارگان ها، با مراجعه به پارک های علم و فناوری، مراکز تحقیقاتی، شتابدهنده ها و ... مشکلات خود را مطرح کرده و با سرمایه گذاری مستقیم روی پروژه ای که خود آن را تعریف کرده اند، یا بعضا با جذب سرمایه گذار خارجی، با تکیه بر متد نوآوری باز، مساله های موجود را مرتفع می نمایند.
آنچه مسلم است این است که متد نوآوری باز امروزه به عنوان قوی ترین متد نوآوری پذیرفته شده است و سالانه شرکت ها و صنایع بسیاری به این نوع نوآوری روی می آورند. به همین جهت متد نوآوری بر اساس حل مساله نیز توجه بسیاری را به خود جلب کرده است و تقریبا روش غالب در مراکز تحقیقاتی سطح جهان می باشد.
